Open Source RISC OS

Castle Technology Ltd, het bedrijf met de eigendomsrechten van RISC OS, is medio 2018 overgenomen door RISC OS Developments (ROD). In samenwerking met RISC OS Open Ltd (ROOL), die de afgelopen jaren verantwoordelijk was voor de ontwikkeling van RISC OS 5, zal ROD de broncode van dit besturingssysteem beschikbaar gaan stellen onder de Apache 2.0-licentie. Dit wordt gedaan om bestaande toegangsbelemmeringen voor ontwikkelaars uit de Open Source-community weg te nemen en het mogelijk te maken om RISC OS, voor het eerst in de geschiedenis van dit OS, gratis te kunnen gebruiken in commerciële producten.

De uitgave van RISC OS onder de Apache-licentie heeft plaatsgevonden op de RISC OS London Show van 27 oktober 2018. Op deze beurs heeft ROD de toekomstplannen bekendgemaakt en was ook ROOL aanwezig om vragen van bezoekers te beantwoorden.

In het nieuwsbericht werd Eben Upton, de CEO van de Raspberry Pi Foundation, aangehaald. Deze geeft aan: "RISC OS is een geweldige demonstratie van de prestaties die een goed afgestemd besturingssysteem en gebruikersinterface uit een platform kan halen. De overgang naar een vrije open source-licentie zou voor hernieuwde interesse in RISC OS moeten zorgen."

Hiernaast worden natuurlijk ook Steve Revill, Richard Brown en Andrew Rawnsley geciteerd. Steve geeft aan dat deze licentieverandering het primaire doel verwezenlijkt waar ROOL ooit voor opgericht is. "Het is een belangrijke mijlpaal voor een belangrijk deel van de Britse computergeschiedenis en de vervulling van mijn lang bestaande persoonlijke ambitie, om iedereen in staat te stellen RISC OS vrijelijk te gebruiken."

Richard geeft aan dat de open source-beweging heden ten dage een fundamentele rol speelt in de software-ontwikkeling en dat dit precies datgene is wat de RISC OS-gemeenschap nodig heeft. Andrew vult hier nog aan toe dat deze stap veel mogelijkheden voor RISC OS ontsluit, die eerst niet mogelijk waren vanwege de beperkingen van de eerder gebruikte shared source-licentie.

Op de website van RISC OS Open Ltd (ROOL) staat dat inmiddels RISC OS 5.26 is uitgebracht. Nu is dit niet zo'n hele grote stap, want het versienummer is bijgewerkt naar 5.26 om de eerste officiële stabiele uitgave van RISC OS onder de Apache 2.0-licentie aan te duiden. Deze is eigenlijk functioneel identiek aan 5.24, dus men hoefde niet alles opnieuw te testen, om RISC OS 5.26 als echt stabiel aan te kunnen merken.

ROOL heeft het versienummer van de ontwikkeltak van RISC OS meteen bijgewerkt naar 5.27, om aan te geven dat het nu in een ontwikkel (beta)-status is, tussen stabiele uitgaven in, en beschikbaar onder de Apache Public License. Verder heeft men natuurlijk ook al het werk dat reeds gedaan is onder de vlag van RISC OS 5.25 verwerkt in de nieuwe 5.27-ontwikkeltak.

Voor deze versies geldt dat de submap 'Castle' er niet meer is, deze is vervangen door een Apache-directory met dezelfde broncomponenten eronder. Alle bestanden die eerder beschikbaar waren onder Castle's shared source-licentie zijn aangepast en deze licentie is vervangen door de Apache licentiekop woordformulering.

Het PDF-document met de Castle-licentie is verwijderd, of in elk geval dat is de bedoeling geweest. Deze zou ook niet meer aanwezig mogen zijn in de RISC OS-uitgave, dus als men deze ergens nog aantreft dan wordt het op prijs gesteld als men dat aan ROOL laat weten. In theorie is het nog mogelijk dat er nog oude versies ter download aangeboden worden, maar gezien het feit dat het al weer enige weken geleden is dat RISC OS 5.26 aangekondigd is zal dit inmiddels opgelost zijn.

Er kunnen ook enkele kapotte koppelingen op de site van ROOL zijn die naar de oude 'Castle'-submap verwijzen. De wiki zal verder ongetwijfeld vele pagina's hebben die koppelingen/vermeldingen hebben naar het 'Castle'-deel van de source tree. ROOL geeft aan dat het geweldig zou zijn als de RISC OS-gemeenschap het op zich zou nemen deze de komende tijd te vinden en te verwijderen.

Door RISC OS Open Ltd (ROOL) is ook een bericht geplaatst waarin men aangeeft dat RISC OS eindelijk weer deel uit maakt van NOOBS (New Out Of the Box Software). In het verleden zijn er al edities van NOOBS geweest waar RISC OS deel van uitmaakte, maar omdat de ondersteuning van de Raspberry Pi 3 meer tijd kostte dan men bij ROOL had gehoopt is NOOBS een tijdje zonder RISC OS uitgegeven. De ondersteuning van de Raspberry Pi 3 is al weer enige tijd een feit en nu is RISC OS dus ook weer onderdeel van deze eenvoudig te installeren collectie van besturingssystemen.

Wie nog nooit RISC OS (op de Raspberry Pi) geprobeerd heeft kan dit nu weer eenvoudig doen met NOOBS. Volg gewoon de installatiehandleiding van NOOBS (of bekijk de video), selecteer "RISC OS" en klaar is Klara! Men wordt sterk aangeraden om ook de korte handleiding van ROOL over RISC OS te lezen, tenminste als men niet bekend is met dit besturingssysteem.

De versie die men via deze oplossing ophaalt is RISC OS 5.26, de eerste 'stabiele' versie die onder de Apache 2.0-licentie beschikbaar is. Deze is functioneel identiek aan RISC OS 5.24, met uitzondering van enkele kleine aanpassingen (hierbij moet men vooral denken aan andere licentiebestanden in de $.Sources-map).

Een andere wijziging is dat de bestanden die deel uitmaken van het RISC OS-deel van de NOOBS-uitgave nu worden gehost op een ROOL-server in plaats van een Raspberry Pi-server, wat het uitrollen van updates in de toekomst eenvoudiger zou moeten maken.

Deze versie van RISC OS heeft overigens wel een reeds bekend probleempje. Het onderspanningssymbool (het 'bliksem'-ikoontje) verschijnt namelijk soms bij intensieve SD-kaartactiviteit. Dit zal te zijner tijd worden onderzocht, maar het wordt niet als een blocker beschouwd. ROOL geeft aan dat het mogelijk een neveneffect is van het feit dat er nu relatief nieuwe firmware gebruikt wordt en het iets weergeeft dat eigenlijk al tijden plaats vond.

Op de website van RISC OS Open Ltd (ROOL) staat ook nog dat ROOL tot eind 2018 en tot maximaal £ 5000 donaties aan programmeurspremies (bounties) met een gelijk bedrag aan zal vullen. Voor iedere pond die men dus doneert aan één van de bounties, met uitzondering van de algemene premie (de "General Bounty") en terugkerende donaties, zal er door ROOL ook een pond toegevoegd worden.

Op dit moment gaat veel werk naar verbeteringen in het bestandssysteem (het 'filing system'). Denk hierbij aan ondersteuning van partities op zodanige manier dat deze ook compatibel zijn met andere besturingssystemen. Ook wordt gewerkt aan vernieuwingen in de netwerklaag. Hierbij gaat het om verbeteren van de beveiliging van netwerkverbindingen. Eerste stap in dit proces is het bijwerken van de AcornSSL-module zodat deze weer bij de tijd is voor wat betreft SSL/TLS-verbindingen. Verder worden er kleine verbeteringen in de netwerklaag zelf doorgevoerd.

Beide premies zijn inmiddels in ontwikkeling en het is nu dus een goed moment om op deze ontwikkelingen voort te gaan borduren. Men kan dit doen met een donatie aan één van de openstaande premies, waarbij op dit moment de volgende bounties in aanmerking komen:

Het 'Bounty Scheme' kan men het best vergelijken met een meer open en transparante versie van het RISC OS 'Select Scheme' dat RISCOS Ltd (ROL) indertijd had opgezet. Voor het Select Scheme gold dat men hier rond de £ 120 per jaar voor neer moest tellen. De versie van RISC OS die men dan kocht was voor een Acorn-computer, die zelf ook duizenden euro's kostte (toen waarschijnlijk afgerekend in guldens of ponden).

Mocht men dus nog steeds naar volle tevredenheid RISC OS gebruiken en ook toekomstige ontwikkeling willen steunen dan zou men enige tientjes kunnen doneren aan één van de premies en in tegenstelling tot het Select Scheme (dat in het verleden door een redelijk aantal Big Ben-leden afgenomen is bij ROL) weet men nu vooraf waar men voor doneert en is het proces een stuk transparanter.

Als laatste nog een opmerking m.b.t. het matchen van de gedoneerde bedragen, ROOL zal deze ongeveer één keer per week bijwerken. Men hoeft dus niet in paniek te raken als de donatie niet direct aangevuld wordt. Het aanvullen is een handmatig proces en men heeft er voor gekozen om de administratieve handelingen te beperken tot 1 keer per week.


Bron: Kees Grinwis, Asterisk 36-09 (november 2018)